ตำนานพญาครุฑ เสริมอำนาจบารมี มหาอำนาจยิ่งใหญ่
ครุฑ หรือ อีกชื่อหนึ่งเรียกว่า “สุบรรณ” หมายถึง ขนวิเศษ แต่เดิมครุฑมีนามว่า “เวนไตย” เกิดจากนางวินตา ครุฑแต่กำเนิดเกิดมามีกำลังมหาศาล
มีรัศมีสีทองสว่างไสวกว่าพระอาทิตย์นับร้อยเท่า มีศรีษะ จะงอยปาก และปีกเหมือนนกอินทรี แต่แขนขา เหมือนมนุษย์
อิทธิฤทธิ์พญาครุฑ
เมื่อครั้นพญาเวนไตยเติบใหญ่ ทราบว่ามารดาของตนนั้นตกเป็นทาสของกัทรุ เพราะแพ้อุบายเมื่อครั้งทายสีม้าเทียมรถทรงของพระอาทิตย์ในอดีต ภายหลังเมื่อครุฑได้ทราบถึงสาเหตุที่มารดาต้องตกเป็นทาส จึงไปเจรจาขอให้พวกนาคยอมปล่อยมารดาตน พวกนาคจึงสั่งให้พญาครุฑไปเอาน้ำอมฤตมาให้เพื่อแลกกับอิสรภาพของนางวินตา พญาครุฑจึงบินไปสวรรค์ไปเอาน้ำอมฤตซึ่งอยู่กับพระจันทร์ แล้วคว้าพระจันทร์มาซ่อนไว้ใต้ปีก แต่ถูกพระอินทร์และทวยเทพติดตามมาและเกิดต่อสู้กันขึ้น ฝ่ายเทวดานั้นไม่อาจเอาชนะได้ ร้อนถึงพระวิษณุหรือพระนารายณ์ต้องมาช่วยขวางครุฑไว้และต่อสู้กัน ทว่าต่างฝ่ายต่างไม่อาจเอาชนะกันได้ ทั้งสองจึงทำความตกลงยุติศึก โดยพระวิษณุทรงให้พรแก่ครุฑว่าจะให้ครุฑเป็นอมตะและให้อยู่ตำแหน่งสูงกว่าพระองค์ ส่วนครุฑก็ถวายสัญญาว่าจะเป็นพาหนะของพระวิษณุและเป็นธงครุฑพ่าห์สำหรับปักบนรถศึกของพระวิษณุอันเป็นที่สูงกว่า
จากนั้น พญาครุฑก็นำหม้อน้ำอมฤตลงมา ทว่าพระอินทร์ได้ตามมาขอคืน พญาครุฑก็บอกว่าตนจำต้องรักษาสัตย์ที่จะนำไปให้เหล่านาคเพื่อไถ่มารดาให้พ้นจากการเป็นทาสและให้พระอินทร์ตามไปเอาคืนเอง จากนั้นครุฑได้เอาน้ำอมฤตไปให้นาคโดยวางไว้บนหญ้าคาและได้ทำน้ำอมฤตหยดบนหญ้าคา 2-3 หยด (ด้วยเหตุนี้ หญ้าคาจึงถือเป็นสิ่งมงคลในทางศาสนาพราหมณ์) ส่วนนาคเมื่อเห็นน้ำอมฤตก็ยินดี จึงยอมปล่อยนางวินตาให้เป็นอิสระ
แม้ว่าจะไถ่ตัวมารดากลับมาได้แล้ว แต่พญาครุฑยังแค้นใจที่พวกนาคใช้เล่ห์กลจนมารดาของตนต้องตกเป็นทาส ทำให้พญาครุฑและเหล่าลูกหลานรุ่นต่อมา ตั้งตนเป็นศัตรูกับพวกนาค โดยเหล่าครุฑจะโฉบลงมายังมหาสมุทรและโฉบนาคไปฉีกท้องจิกกินมันเปลวและทิ้งร่างไร้ชีวิตของนาคตกลงมหานที ข้างฝ่ายพวกนาคนั้นแม้จะพยายามต่อสู้แต่ก็ไม่อาจสู้ไหวจึงพากันเลื้อยหนีไปหลบภัยยังสะดือทะเล แต่ก็ถูกครุฑใช้ปีกโบกสะบัดจนน้ำลดแห้งและจับนาคไปฉีกท้องกิน เหล่านาคจึงพยายามกลืนหินใหญ่ลงท้องเพื่อถ่วงตัวให้หนัก ครุฑตนใดไม่รู้อุบายเวลาโฉบลงจับนาคก็ถูกหินที่นาคกลืนลงไปถ่วงน้ำหนักจนบินขึ้นไม่ไหวและจมน้ำตาย ส่วนครุฑที่รู้อุบายนี้ก็จะจับนาคทางหางและเขย่าจนนาคต้องคายหินออกมา
องค์พญาครุฑ หลวงปู่ทองสุข
นอกจากตำนานข้างต้นแล้ว พญาครุฑยังมีความเกี่ยวข้องคนไทยอีกหลายอย่าง เป็นความเชื่อและศรัทธาที่คนไทยมีต่อพญาครุฑ เพราะเชื่อว่าพญาครุฑช่วยเสริมสร้างอำนาจ วาสนาบารมี กับผู้ที่เคารพบูชา หากจะกล่าวถึงวัตถุมงคล พญาครุฑของมหาบารมีของพญาครุฑ องค์พญาครุฑ ของหลวงหลวงปู่ทองสุข วัดหนองฆ้อ อ.บ้านค่าย จ.ระยอง หากใครได้บูชา จะเป็นสื่อนำความเจริญก้าวหน้า รวมทั้งตำแหน่งหน้าที่การงาน ยศถาบรรดาศักดิ์มาสู่ชีวิตหน้าที่การงาน ข้าราชการส่วนใหญ่ เชื่อว่าผู้ที่บูชาพญาครุฑอย่างสม่ำเสมอ จะประสบพบเจอแต่เรื่องราวมงคลในชีวิต ร่มเย็นเป็นสุข มีอำนาจวาสนา การงานเจริญรุ่งเรืองก้าวหน้า และยังมีอานุภาพเมตตามหานิยม ผู้คนเคารพรัก และให้ความเมตตา
